Ο εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν αποτελεί ένα σύνθετο πεδίο γεωπολιτικών και οικονομικών συμφερόντων, όπου διασταυρώνονται τα ενδιαφέροντα διαφόρων δρώντων, τόσο εντός όσο και εκτός της χώρας. Στο επίκεντρο αυτής της σύγκρουσης βρίσκονται οι χώρες του Κόλπου, και κυρίως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και η Σαουδική Αραβία, οι οποίες έχουν αναδειχθεί σε βασικούς παίκτες μέσω της οικονομικής, στρατιωτικής και πολιτικής τους εμπλοκής στη χώρα. Η αντιπαράθεσΗ τους αυτή αντανακλά τα βαθύτερα στρατηγικά τους συμφέροντα στην Αφρική και την ευρύτερη περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας.
Η ανάδυση των ΗΑΕ ως σημαντικού παράγοντα στο τοπίο της σουδανέζικης οικονομίας την τελευταία δεκαετία, οφείλεται σε πολύμορφες δραστηριότητες, από την επίσημη επένδυση σε τομείς όπως το εμπόριο, ο χρηματοπιστωτικός κλάδος και ο γεωργικός τομέας, μέχρι άμεσες και έμμεσες επιρροές στην εξέλιξη του εμφυλίου πολέμου μέσω υποστήριξης παρακρατικών οργανώσεων. Αυτή η εμπλοκή σχετίζεται στενά με την προσπάθεια των ΗΑΕ να εδραιώσουν ένα καταλυτικό ρόλο στην ευρύτερη στρατηγική της περιοχής, ιδιαίτερα στον έλεγχο σημαντικών φυσικών πόρων και κρίσιμων υποδομών.
Ο ΧΡΥΣΟΣ ΩΣ ΜΟΧΛΟΣ ΠΟΛΕΜΟΥ
Κεντρικός παράγοντας στην τροφοδότηση του εμφυλίου πολέμου στο Σουδάν είναι οι πλούσιοι σε χρυσό ορυκτοί πόροι της χώρας, ιδιαίτερα στη βόρεια περιοχή του Νταρφούρ. Τα ορυχεία αυτά αποτελούν τον οικονομικό κινητήρα τόσο του κρατικού στρατού, όσο και των παραστρατιωτικών δυνάμεων, με το εμπόριο του χρυσού να διεξάγεται σχεδόν αποκλειστικά μέσω των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 2010, τα ΗΑΕ προμηθεύουν τη μεγαλύτερη ποσότητα του σουδανέζικου χρυσού, καταγράφοντας εισαγωγές αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ η παράνομη διακίνηση του χρυσού εκτιμάται σε ακόμη μεγαλύτερα ποσά. Η σημασία του χρυσού απογειώθηκε μετά την απόσχιση του Νότιου Σουδάν, η οποία στέρησε από το Σουδάν το 75% των πετρελαϊκών του αποθεμάτων, καθιστώντας το πολύτιμο μέταλλο τον βασικό εξαγωγικό πόρο της χώρας.
Η κεντρικοποίηση του ελέγχου των ορυχείων χρυσού από την κυβέρνηση και η σύμπραξη με εταιρείες όπως η Emiral Resources, ρωσο-εμιρατιανής ιδιοκτησίας, αποτελούν ενδεικτικούς δείκτες του πώς οι στρατιωτικές και πολιτικές δυνάμεις του Σουδάν, επιχειρούν να διαχειριστούν αυτούς τους πολύτιμους πόρους. Οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις για τον έλεγχο των ορυχείων, προκαλούμενες τόσο από εσωτερικές φυλετικές αντιπαραθέσεις, όσο και από την ανάμειξη παραστρατιωτικών ομάδων, έχουν συμβάλει στην ένταση και στην παρατεινόμενη διάρκεια του πολέμου.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ
Η γεωργία παραμένει θεμέλιος λίθος της σουδανέζικης οικονομίας, καλύπτοντας περίπου το 60% των συνολικών εξαγωγών και συμβάλλοντας σημαντικά στο ΑΕΠ. Από τη δεκαετία του 1970, οι χώρες του Κόλπου, συμπεριλαμβανομένων των ΗΑΕ, επένδυσαν στον αγροτικό τομέα του Σουδάν, θεωρώντας τη χώρα ως το “ψωμοτύρι του αραβικού κόσμου”. Ο εκσυγχρονισμός του τομέα υποστηρίχθηκε ενεργά μέσω οικονομικών και τεχνολογικών πόρων.
Τα ΗΑΕ, βιώνοντας σημαντική έλλειψη σε γεωργική γη και πόρους, έχουν αναπτύξει ένα παγκόσμιο δίκτυο γεωργικής παραγωγής, μεγάλο μέρος του οποίου είναι στη Αφρική. Το Σουδάν προσελκύει σημαντικές επενδύσεις, με την έμφαση να δίνεται σε ζωοτροφές, καλλιέργειες και την κτηνοτροφία. Παρά τις αντίθετες απόπειρες της σουδανέζικης κυβέρνησης να περιορίσει την επέκταση αυτών των συμφωνιών κατά τα προπολεμικά χρόνια, οι εταιρείες των ΗΑΕ συνεχίζουν να καλλιεργούν εκτεταμένες εκτάσεις γης.
Αυτή η μορφή οικονομικής εξάρτησης και η άμεση εκμετάλλευση της γεωργικής παραγωγής δημιουργεί κοινωνικές και πολιτικές τριβές, καθώς τα κέρδη των επενδύσεων συχνά δεν διαχέονται προς όφελος των τοπικών πληθυσμών, εγείροντας κατηγορίες για αποικιοκρατική εκμετάλλευση του πλούτου της χώρας.
Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΛΙΜΑΝΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ
Με ένα μήκος ακτογραμμής 700 χιλιομέτρων στην Ερυθρά Θάλασσα, το Σουδάν έχει στρατηγική σημασία για τις φιλοδοξίες των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στην περιοχή. Τα ΗΑΕ επιδιώκουν τον έλεγχο κρίσιμων λιμανιών, τα οποία επιτρέπουν την επέκταση της επιρροής τους γύρω από τη Σουέζ και το Στενό του Χορμούζ.
Παρά τις αντιδράσεις από εθνικές αρχές και συνδικάτα, η είσοδος εταιρειών όπως η Dubai Ports World σε διαχειριστικούς ρόλους στα λιμάνια του Σουδάν, αντανακλά τη στρατηγική προσέγγιση της ιδιωτικοποίησης κρίσιμων υποδομών ως μέσο εκδήλωσης επιρροής. Επίσης, τα επενδυτικά σχέδια ανάπτυξης νέων λιμενικών συγκροτημάτων και η δημιουργία ελεύθερων ζωνών εμπορίου, συνιστούν βασικά εργαλεία για την οικονομική κυριαρχία των ΗΑΕ στην περιοχή.
Ο ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
Οι μακροχρόνιες κυρώσεις των ΗΠΑ απέκλεισαν το Σουδάν από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα για μεγάλο διάστημα, περιορίζοντας σοβαρά τις οικονομικές δραστηριότητες της χώρας. Παρ’ όλα αυτά, οι δημόσιες τράπεζες του Σουδάν υπέστησαν σταδιακή ιδιωτικοποίηση, και σημαντικά μερίδια τους πέρασαν σε κεφάλαια από τον Κόλπο, ειδικά από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία.
Τράπεζες όπως η Abu Dhabi Islamic Bank και η National Bank of Abu Dhabi άνοιξαν παραρτήματα και επέκτειναν τις δραστηριότητές τους στο Σουδάν, συνδέοντας έτσι τις οικονομικές ροές της χώρας με τα κεφάλαια του Κόλπου. Αρκετές από αυτές τις τράπεζες συνδέονται με πρόσωπα υψηλής πολιτικής επιρροής, όπως ο ηγέτης των παραστρατιωτικών δυνάμεων Χεμετί και η οικογένειά του.
Αυτή η διαπλοκή του χρηματοπιστωτικού συστήματος, επιτρέπει τη διαχείριση και μεταφορά των πόρων που σχετίζονται με τις στρατιωτικές συγκρούσεις και το εμπόριο χρυσού, ενισχύοντας την εκτεταμένη οικονομική εξάρτηση του Σουδάν από τις χώρες του Κόλπου.
ΠΟΛΕΜΟΣ ΔΙΑ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ
Ο εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν εξελίσσεται σε μια έμμεση σύγκρουση, ή πόλεμο δια αντιπροσώπων, μεταξύ των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Σαουδικής Αραβίας. Ενώ η Σαουδική Αραβία στηρίζει τον τακτικό στρατό και το στρατηγικό της δεσμό με τον στρατιωτικό ηγέτη Αμπντέλ Φατάχ αλ Μπουρχάν, τα ΗΑΕ υποστηρίζουν την Παραστρατιωτική Δύναμη για την Ταχεία Υποστήριξη (FAR) με επικεφαλής τον Μοχαμάντ Χαμντάν Νταγκάλο, γνωστό ως Χεμετί.
Αυτή η αντιπαλότητα αναδεικνύει τη ρωγμή στη σχέση μεταξύ των δύο παραδοσιακών συμμάχων, η οποία επιδεινώθηκε από οικονομικούς ανταγωνισμούς και στρατηγικές που αφορούν την κυριαρχία στον Κόλπο και την ευρύτερη περιοχή. Ο πόλεμος στον Σουδάν εντάσσεται σε μια περιφερειακή σκακιέρα όπου τα συμφέροντα των χωρών του Κόλπου συγκρούονται βίαια, με επιπτώσεις που ξεπερνούν τα σύνορα του Σουδάν.
